Kanadyjskie wytyczne leczenia nadciśnienia tętniczego

Kanadyjskie wytyczne leczenia nadciśnienia tętniczego – Canadian Hypertension Education Program (CHEP). Czy rzeczywiście lepsze od europejskich?
Kalina Kawecka-Jaszcz, Łukasz Klima, Katarzyna Stolarz-Skrzypek
Kardiol Pol 2010; 68,4:461-466

W niniejszym artykule, prezentującym narodowy program terapii nadciśnienia tętniczego w Kanadzie, autorzy próbują udzielić odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób na przestrzeni zaledwie 2 lat dokonała się w tym kraju tak znacząca poprawa kontroli nadciśnienia tętniczego, z poziomu 16% w 2004 roku do wartości najwyższej na świecie, tj. 65,7% w 2006 roku. Autorzy artykułu akcentują unikatowe cechy tego programu: zaangażowanie wielu środowisk medycznych w aktualizację wytycznych, ogromny nacisk na precyzyjne formułowanie zaleceń, ułatwiające ich stosowanie w praktyce klinicznej, podejmowanie działań znacząco poprawiających współpracę z pacjentem.
Canadian Hypertension Education Program (CHEP), zainicjowany w 1999 roku, opiera się na corocznej aktualizacji wytycznych leczenia nadciśnienia tętniczego, dokonywanej podczas Kanadyjskiego Kongresu Sercowo-Naczyniowego (CCC, Canadian Cardiovascular Congress) w ramach debaty z udziałem ekspertów w dziedzinie nadciśnienia tętniczego i ochrony zdrowia. Na podkreślenie zasługuje fakt, że przedstawiciele koncernów farmaceutycznych nie mają żadnego wpływu na powstawanie nowych zaleceń i zapoznają się z nimi dopiero w momencie ich oficjalnego ogłoszenia. Poprawę kontroli nadciśnienia tętniczego osiągnięto w Kanadzie dzięki zaangażowaniu wielu specjalistów w proces tworzenia zaleceń i ich unifikację. Wytyczne CHEP są bowiem jedynymi obowiązującymi zaleceniami, odkąd w 2006 roku CHEP wystąpił do Canadian Diabetes Association i Canadian Society of Nephrology z inicjatywą wypracowania wspólnego stanowiska w zakresie leczenia nadciśnienia tętniczego.
Jak przedstawiono w artykule, kanadyjskie zalecenia nie odbiegają od wytycznych ESH/ESC z 2007 r. czy obowiązujących w Polsce wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego i Kolegium Lekarzy Rodzinnych z 2008 r. Ważną cechą wyróżniającą wytyczne CHEP – to nacisk na implementację tych zaleceń do codziennej praktyki lekarskiej, edukację pacjentów oraz na dobrą współpracę personelu medycznego z chorym. Komunikację i kooperację z pacjentem znacząco usprawniono, zarówno dzięki stworzeniu serwisu on-line do codziennego monitorowania ciśnienia krwi pacjentów, jak i poprzez umieszczenie szeregu broszur informacyjnych na stronie internetowej Kanadyjskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Bazy internetowe wzbogacono także o materiały edukacyjne dla lekarzy, zawierające m.in. raport zaleceń w wersji pełnotekstowej oraz skróconej, slajdy, warsztaty, opisy przypadków klinicznych.
W wytycznych CHEP zasady postępowania z chorym mającym nadciśnienie tętnicze opisują opracowane przez ekspertów algorytmy, które lekarz wybiera, biorąc pod uwagę obecne u pacjenta choroby współistniejące czy uszkodzenia narządowe. Docelowymi wartościami ciśnienia tętniczego uznano wartości ≤ 140/90 mmHg lub ≤ 130/80 mmHg u pacjentów z cukrzycą lub przewlekłą chorobą nerek. Hypertonicy z grupy niskiego ryzyka mający ciśnienie tętnicze powyżej wartości docelowych (140/90 mmHg) powinni rozpocząć terapię od zmiany stylu życia. Pacjenci, u których wykryto uszkodzenia narządowe lub współistniejące czynniki ryzyka, powinni, obok modyfikacji stylu życia, poddać się farmakoterapii, jeżeli ich wartości ciśnienia tętniczego są powyżej wartości docelowych.
Autorzy artykułu, prezentując doświadczenia z realizacji tego unikatowego pod kilkoma względami programu, przedstawiają równocześnie dowód na to, że pomimo wielu trudności można skutecznie kontrolować nadciśnienie tętnicze.